„2022 საზღვაო უსაფრთხოების სარტყელი“ სწავლება ჩატარდება ინდოეთის ოკეანის ჩრდილოეთით და არის მესამე ერთობლივი საზღვაო წვრთნები სამ ქვეყანას შორის 2019 წლის შემდეგ, იტყობინება მოსტაფა ტაჟოლდინი Reuters-თან საუბრისას. სამი ძალის საზღვაო ძალები მონაწილეობას მიიღებენ წვრთნების რიგში, რომლებიც, როგორც ცნობილია, მოიცავს ტაქტიკურ წვრთნებს, როგორიცაა დამწვარი გემის გადარჩენა, გატაცებული გემის გათავისუფლება და საჰაერო სამიზნეების სროლა ღამით.
'ამ წვრთნების მიზანია რეგიონში უსაფრთხოებისა და მისი საფუძვლების გაძლიერება და სამ ქვეყანას შორის მრავალმხრივი თანამშრომლობის გაფართოება, რათა ერთობლივად მხარი დაუჭირონ მსოფლიო მშვიდობას, საზღვაო უსაფრთხოებას და შექმნან საზღვაო საზოგადოება საერთო მომავლით', - განუცხადა ISNA-ს ირანელმა ოფიციალურმა წარმომადგენელმა. .
სამი ქვეყანა უახლოვდება ერთმანეთს მას შემდეგ, რაც ახალი მკაცრი პრეზიდენტი ებრაჰიმ რაისი თანამდებობა დაიკავა გასული წლის აგვისტოში. პრეზიდენტმა რაისმა გაატარა „გახედე აღმოსავლეთის“ პოლიტიკას შეერთებული შტატებისა და სხვა დასავლური ქვეყნების მხრიდან კავშირების გასაძლიერებლად და მზარდი პოლიტიკური და ეკონომიკური ზეწოლის ფონზე.
ირანის სახელმწიფო მედიის ცნობით, ირანის ლიდერი ოთხშაბათს კრემლში რუსეთის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინს შეხვდა, რათა დაამყაროს „მდგრადი და ყოვლისმომცველი ურთიერთობები“.
პრეზიდენტმა რაისიმ ადრე უწოდა ეს მოგზაურობა, როგორც პოტენციური 'გარდამტეხი წერტილი' 'ჩვენს მეგობარ' რუსეთთან ურთიერთობაში. „ჩვენ გვაქვს საერთო ინტერესები, რაც შეიძლება დაეხმაროს რეგიონში უსაფრთხოების განმტკიცებას და [აშშ-ს მიერ] ცალმხრივობის თავიდან აცილებას“, - თქვა მან.
პრეზიდენტი პუტინი ადრე ტრაბახობდა მოსკოვის, პეკინისა და თეირანის შესაძლო სამხედრო ალიანსით, რამაც გამოიწვია შეშფოთება დასავლეთის ქვეყნებში პოტენციურად საშიში ძალების ალიანსის შესახებ.
გასულ წელთან საუბრისას, თავდაცვის შერჩეული კომიტეტის თავმჯდომარემ ტობიას ელვუდმა თქვა, რომ პეკინსა და მოსკოვს შორის მჭიდრო ურთიერთობები გასაკვირი არ უნდა იყოს და თეირანის ჯგუფში შესვლამ შეიძლება შექმნას 'დამანგრეველი სამეული'.
ჩინეთისა და რუსეთის სამხედრო ხომალდებმა მონაწილეობა მიიღეს ერთობლივ საზღვაო წვრთნებში გასული წლის ოქტომბერში. (სურათი: PA)
ბ-ნმა ელვუდმა თქვა: ”რუსეთი და ჩინეთი არ არიან ბუნებრივი მოკავშირეები, მაგრამ ეს იმიტომ ხდება, რომ მათ ახლა საერთო მტერი ჰყავთ. მათი ჯარები ახლა ერთად ვარჯიშობენ, ამიტომ ისინი სწავლობენ ერთმანეთის პროტოკოლებს და ურთიერთობენ ერთმანეთთან.
”ვფიქრობ, რაც მოხდება, რუსეთს სურს დარჩეს ღირებული - მისი ეკონომიკა იტალიის ზომისაა და ის იტანჯება თავისი სამხედრო ბიუჯეტის გამო. ერთადერთი გზა, რომელსაც შეუძლია ამის შენარჩუნება, არის ის, რომ როგორმე, მომდევნო რამდენიმე ათწლეულის განმავლობაში, ჩინეთის უკან გადაიჩეხო. ”
სამ ქვეყანას შორის კავშირების განმტკიცების კიდევ ერთი ჩვენებით, ირანი შეუერთდა შანხაის თანამშრომლობის ორგანიზაციას (SCO) სექტემბერში, ცენტრალური აზიის უსაფრთხოების ორგანოს, რომელსაც ჩინეთი და რუსეთი ხელმძღვანელობენ. თეირანმა გამოიყენა ჯგუფში შესვლა იმისთვის, რომ მოუწოდოს თავის თანამოაზრეებს, მათ შორის ცხრა ქვეყანას, როგორიცაა ინდოეთი და პაკისტანი, დაეხმარონ მას დასავლური სანქციების თავიდან აცილებაში.
რუსეთი და ჩინეთი არიან 2015 წლის ირანის ბირთვული შეთანხმების მხარეები ირანსა და სხვა მსოფლიო ძალებს შორის, მათ შორის გაერთიანებულ სამეფოსა და შეერთებულ შტატებს შორის, რომლის თანახმადაც თეირანი დათანხმდა შეზღუდოს მისი ბირთვული პროგრამა სანქციების მოხსნის სანაცვლოდ.
შეერთებულმა შტატებმა მიატოვა შეთანხმება ყოფილი პრეზიდენტის დონალდ ტრამპის დროს, რომელიც დატოვა 2018 წელს და დააწესა ცალმხრივი ფინანსური სანქციები ქვეყანას, რამაც დაანგრია მისი ეკონომიკა.
შეთანხმების აღდგენის შესახებ მოლაპარაკებები განახლდა გასულ წელს მას შემდეგ, რაც პრეზიდენტი ჯო ბაიდენი იანვარში დაიკავა თანამდებობა და ამერიკელი მოლაპარაკებები მაგიდასთან დააბრუნა. თუმცა, რადგან ვენაში ექვსთვიანი მოლაპარაკებები ორ კვირაზე ნაკლებ დროში დასასრულს ემზადება, შეთანხმება არ არის მიღწეული იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა შემოწმდეს ირანის ბირთვული პროგრამა, რომელიც სწრაფად გაფართოვდა მას შემდეგ, რაც ბატონმა ტრამპმა გააფუჭა შეთანხმება.
შეთანხმების თანახმად, ირანის ბირთვულ პროგრამას აკვირდება მსოფლიო ძალების ჯგუფი, რომელიც ცნობილია როგორც P5+1, რომელშიც შედის დიდი ბრიტანეთი, საფრანგეთი, ჩინეთი, რუსეთი, გერმანია და აშშ. ირანი ამდიდრებს ურანს, რომელიც შეიძლება გამოყენებულ იქნას ბირთვული იარაღისთვის, რაც საერთაშორისო თანამეგობრობის მთავარი საზრუნავია.
დიდი ბრიტანეთი შეხვდა ირანელ ოფიციალურ პირებს დეკემბერში ვენაში გამართულ მოლაპარაკებებზე, რათა შეეცადა აღედგინა შეთანხმება, რომელიც მოითხოვს ირანს შეწყვიტოს ურანის გამდიდრება და საერთაშორისო ინსპექტორებს ადგილზე შეაფასონ მისი ბირთვული პროგრამის პროგრესი.
პრეზიდენტი რაისი კატეგორიულად ეწინააღმდეგება დასავლეთის სანქციებს, რომლებიც მან ტერორიზმს შეადარა. SCO-ს წევრებთან სიტყვით გამოსვლისას მან თქვა: „ვერაფერი შეაჩერებს ირანის მშვიდობიან ბირთვულ საქმიანობას, რომელიც საერთაშორისო რეგულაციების ფარგლებშია. დიპლომატია ეფექტურია მხოლოდ მაშინ, როდესაც მას ყველა მხარე იცავს. მუქარა და ზეწოლა დიპლომატიას ხელებს უკიდებს და არაეფექტურს ხდის“.
ირანმა, რუსეთმა და ჩინეთმა ხელი მოაწერეს ბირთვულ „კონსენსუსს“ გასული წლის ნოემბერში, როდესაც ირანსა და აშშ-ს შორის მოლაპარაკებები 2015 წლის შეთანხმების აღდგენის შესახებ წარუმატებელი აღმოჩნდა, რაც ცხადყოფს დასავლეთის ძალების წინააღმდეგ ერთიანობის გამოხატულებას.
რუსეთმა განაცხადა, რომ იგი მხარს უჭერს თეირანის მოწოდებას ყველა სანქციების გაუქმების შესახებ, რომლებიც არღვევს 2015 წლის შეთანხმებას და გარანტიას აშშ-ს მომავალი გასვლის წინააღმდეგ.
ირანის საგარეო საქმეთა მინისტრი ჰოსეინ ამირაბდოლაჰიანი ასევე ეწვია პეკინს გასულ კვირას, პრეზიდენტი რაისის თანამდებობის დაკავების შემდეგ პირველად.
ჩინეთი იყო ირანის მთავარი სავაჭრო პარტნიორი 2014 წლიდან და თეირანის ნედლი ნავთობის ექსპორტის ყველაზე დიდი მყიდველი, რაც სასიცოცხლო მნიშვნელობისაა ქვეყნის ეკონომიკური ზრდისა და გადარჩენისთვის ბოლო წლებში.
ბ-ნი ამირაბდოლაჰიანი და მისი ჩინელი კოლეგა ვანგ ი შეხვდნენ ორ ქვეყანას შორის 400 მილიარდი დოლარის შეთანხმების დასაწყებად 2020 წელს. უსაფრთხოებისა და ეკონომიკური თანამშრომლობის 25-წლიანი შეთანხმება ჩინეთის ინვესტიციას ითვალისწინებს ირანის ეკონომიკის სექტორებში, დაფინანსებას ინფრასტრუქტურისა და უფრო მჭიდრო სამხედრო სფეროში. კავშირები ორ ძალას შორის.
ჩინეთი მუდმივად ეწინააღმდეგებოდა პეკინის წინააღმდეგ აშშ-ს სანქციებს. ვიზიტის შემდეგ ვანგმა თქვა: ”ჩინეთი მტკიცედ ეწინააღმდეგება ირანის წინააღმდეგ არალეგალურ ცალმხრივ სანქციებს, პოლიტიკურ მანიპულირებას ადამიანის უფლებათა და სხვა საკითხებზე და ირანის და რეგიონის სხვა ქვეყნების შიდა საქმეებში უხეში ჩარევას.”
ირანსა და რუსეთს შორის ვაჭრობა ასევე გაიზარდა ბოლო თვეებში, ირანში ზოგიერთი პოლიტიკოსი ვარაუდობს, რომ ორ ქვეყანას შორის შესაძლებელია გრძელვადიანი შეთანხმების მიღწევა, ისევე როგორც ჩინეთთან ახლახანს შუამავლობით გაფორმებული შეთანხმება.